Diyarbakır Barosu Çocuk Hakları Merkezi, 12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü vesilesiyle yaptığı açıklamada, Türkiye'deki çocuk işçiliği sorununa dikkat çekti. Baro Başkanı Abdulkadir Güleç ve çok sayıda avukatın katıldığı açıklamada, kayıtlı çocuk işçi sayısının 1.3 milyonu aştığı, ancak gerçek rakamın 3 ila 4 milyon arasında olduğu belirtildi. Bu durum, çocukların eğitim ve gelişim haklarının ciddi şekilde ihlal edildiğini gösteriyor.

Türkiye'de Çocuk İşçiliği Alarm Veriyor

Yönetim Kurulu üyesi Berivan Zerin, 12 Haziran'ın Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından "Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü" olarak ilan edildiğini hatırlatarak, bu günün çocuk emeğinin sömürülmesine karşı farkındalık yaratmak ve devletlerin yükümlülüklerini hatırlatmak açısından büyük önem taşıdığını vurguladı. Zerin, Türkiye'nin, taraf olduğu Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ile ILO'nun 138 ve 182 sayılı sözleşmeleri kapsamında çocuk işçiliğini sona erdirme sorumluluğu bulunduğunu belirtti. Ancak, bu yükümlülüklerin halen yeterince yerine getirilmediğine dikkat çekti.

Ayrıca, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nün (OECD) verilerine göre, Türkiye'de "şiddetli yoksulluk" içinde yaşayan en az 6,5 milyon çocuk bulunduğunu, her beş çocuktan birinin yeterli beslenemediğini ve her dört çocuktan birinin okula aç gittiğini aktardı. Bu durum, çocukların iş hayatına atılmalarında önemli bir etken olarak karşımıza çıkıyor.

Kayıt Dışı Çocuk İşçiliği: Gerçek Rakamlar Şoke Ediyor

Berivan Zerin, kayıtlı çocuk işçi sayısının 1 milyon 372 bin olduğunu aktarırken, TÜİK verilerine göre, 15-17 yaş grubundaki çocukların iş gücüne katılma oranının 2022'de yüzde 18,7 iken, 2023'te yüzde 22,1'e ve 2024'te yüzde 24,9'a yükseldiğini belirtti. Bu verilere göre, yaklaşık 970 bin çocuk işçi olduğu açıklanmıştır. Ancak, bu sayıya Mesleki Eğitim Merkezi (MESEM) bünyesinde çalışan 500 bin çocuk, 15-17 yaş grubunda kayıt dışı çalışan çocuklar ve 15 yaş altı çalışan çocuklar dahil edilmemiştir. Bu gruplardaki çocuklar da eklendiğinde Türkiye'deki çocuk işçi sayısının 3 ila 4 milyon arasında olduğu tahmin edilmektedir.

Çocuk işçiliğinin yaygınlaşmasında etkili olan faktörler:

• Yoksulluk
• Eğitim yetersizliği
• Kayıt dışı ekonomi
• Denetim eksikliği

MESEM'lerdeki Tehlike: Çocuklar İş Kazalarında Can Veriyor

Berivan Zerin, çocuk işçiliğinin bir politikaya dönüştürüldüğünü ifade ederek, 2023-24 eğitim-öğretim yılında 9 öğrencinin Mesleki Eğitim Merkezi (MESEM) kapsamında çalıştıkları kurumlarda yaşanan kazalar sonucu hayatını kaybettiğini kaydetti. Konuyla ilgili soru önergelerine hükümet yetkililerince verilen cevapta, Ocak 2023-Haziran 2024 tarihleri arasında MESEM bünyesinde yaşanan kazalarda 14 yaş üstündeki 5 öğrencinin hayatını kaybettiği açıklanmıştır. 2025 yılının ilk 106 gününde 19 çocuğun iş kazası nedeniyle hayatını kaybetmesi ile çocuk işçiliği sonucu ölüm oranları artarak devam etmiştir. Usta-çırak anlayışıyla toplumda normalleştirilen bu durum, aslında çocukların güvencesiz ve güvensiz ortamlarda çalıştırılmalarına yol açmaktadır.

Diyarbakır Barosu'nun açıklamaları, Türkiye'deki çocuk işçiliği sorununun vahametini bir kez daha gözler önüne seriyor. Kayıt dışı rakamların yüksekliği, çocukların eğitim ve gelişim haklarının ciddi şekilde ihlal edildiğini gösteriyor. Yoksulluk, eğitim yetersizliği ve denetim eksikliği gibi faktörler, çocukların iş hayatına atılmalarına neden oluyor. Özellikle MESEM'lerde yaşanan iş kazaları, çocukların can güvenliğinin ne kadar tehlikede olduğunu ortaya koyuyor. Bu sorunun çözümü için, devletin, sivil toplum kuruluşlarının ve toplumun tüm kesimlerinin işbirliği yapması ve somut adımlar atması gerekiyor.