Günlük hayatta sıkça karşılaştığımız market fişlerinin sağlığımız üzerindeki etkileri giderek daha fazla tartışılıyor. Uzmanlar, özellikle termal kağıtlardan üretilen fişlerin içerdiği kimyasalların, kısa süreli cilt temasında bile vücuda geçebileceği konusunda uyarıyor. Bu durum, özellikle bisfenol-A (BPA) ve bisfenol-S (BPS) gibi hormon bozucu maddelerin yaygın kullanımından kaynaklanıyor. Peki, bu risklere karşı neler yapabiliriz?

Market Fişlerindeki Gizli Tehlike

New York Üniversitesi Langone Sağlık Merkezi'nden Prof. Dr. Leonardo Trasande, market fişlerinin yüzeyindeki parlak kaplamaların altında ciddi bir toksik tehlike yattığını belirtiyor. Bu kaplamalar, cilt yoluyla emilebilen BPA ve BPS gibi kimyasallar içeriyor. Bu maddelerin hormon sistemini bozabileceği, kalp hastalıkları, kısırlık ve bazı kanser türleriyle ilişkili olabileceği düşünülüyor.

• BPA ve BPS: Hormon bozucu etkileriyle bilinen bu kimyasallar, termal fişlerde yaygın olarak kullanılıyor.
• Kısa Süreli Temas: Yapılan araştırmalar, sadece 10 saniyelik temasın bile riskli olduğunu gösteriyor.
• Yasal Uyarı: Kaliforniya eyalet yasaları, bu tür maruziyetleri "üreme sağlığına zararlı" olarak değerlendiriyor.

2024 yılında ABD merkezli Çevre Sağlığı Merkezi tarafından yapılan bir araştırma, bu endişeleri daha da artırdı. Araştırmada, büyük zincir marketlerden alınan 32 farklı fiş üzerinde yapılan incelemede, sadece 10 saniyelik temasın insan sağlığı açısından yasal uyarı gerektirecek düzeyde kimyasal geçişine neden olduğu belirlendi. Bu durum, özellikle hamileler ve çocuklar gibi hassas gruplar için daha büyük bir risk oluşturuyor.

Mikroplastikler ve Uzun Vadeli Etkiler

Tehlike sadece kimyasal madde geçişiyle sınırlı değil. Fişlerde kullanılan plastik kaplamaların zamanla parçalanarak mikro ve nano plastiklere dönüştüğü ve bu parçacıkların beyin, damarlar ve sindirim sistemi dahil olmak üzere birçok organda biriktiği belirtiliyor. Uzmanlar, uzun vadede bu parçacıkların iltihaplanmadan kansere, kalp rahatsızlıklarından doğurganlık problemlerine kadar pek çok soruna yol açabileceği konusunda uyarıyor.

Bu konuda yapılan araştırmalar, mikroplastiklerin vücudumuzdaki etkilerini tam olarak anlamak için henüz yeterli değil. Ancak, mevcut bulgular, bu parçacıkların potansiyel olarak ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğini gösteriyor. Bu nedenle, mikroplastik maruziyetini azaltmak için önlemler almak büyük önem taşıyor.

Çözüm: Dijital Fişlere Geçiş ve Plastik Üretiminin Azaltılması

Prof. Dr. Trasande, bu riskler karşısında bireylerin alabileceği basit ama etkili önlemler olduğunu hatırlatıyor. Termal fişleri mümkün olduğunca ellememek, alışverişlerde e-posta, SMS ya da mobil uygulama üzerinden dijital fişleri tercih etmek önemli bir koruma yöntemi.

• Dijital Fişler: E-posta, SMS veya mobil uygulama üzerinden alınan dijital fişler, teması ortadan kaldırarak riski azaltır.
• Eldiven Kullanımı: Termal fişlere dokunmak zorundaysanız, eldiven kullanarak cildinizi koruyabilirsiniz.
• Elleri Yıkamak: Fişlere temas ettikten sonra ellerinizi iyice yıkamak, kimyasal geçişi azaltabilir.

Ancak uzman, esas çözümün plastik üretiminin küresel çapta sınırlandırılmasında yattığını vurguluyor. Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın verilerine göre, mevcut üretim politikaları devam ederse plastik üretimi 2060 yılına kadar üç katına çıkacak. Bu gidişata dur demek amacıyla, küresel bir plastik anlaşması için yeniden müzakerelere başlanması bekleniyor.

Market fişlerinin sağlığımıza olan potansiyel zararları göz ardı edilmemeli. Bireysel olarak alabileceğimiz önlemlerin yanı sıra, plastik üretiminin azaltılması ve daha güvenli alternatiflerin geliştirilmesi için küresel çapta adımlar atılması gerekiyor. Unutmayalım ki, küçük gibi görünen bu detaylar, uzun vadede sağlığımızı ciddi şekilde etkileyebilir.